Thực đơn
Mặt trận Balkan (Thế chiến thứ nhất)
Ngay từ ngày 14 tháng 10 năm 1915, một số tiểu đoàn Entente đã tiến vào lãnh thổ Serbia. Quân đồng minh lên kế hoạch tấn công thọc sườn để bắt liên lạc với quân Serbia. Kế hoạch bất thành khi quân Serbia rút theo hướng Albania cũng như sự thiếu quyết đoán của tướng Sarrail chỉ huy quân Anh-Pháp. Ngày 21 tháng 11, sau một trận giao tranh với Bulgaria, Sư đoàn bộ binh Pháp số 122 rời bờ nam sông Crna, từ đó di chuyển sang Hy Lạp.[56]
Khi ấy, quân Đức đang tính cách đương đầu với lực lượng Entente ở Hy Lạp. Bộ chỉ huy Bulgaria cho rằng nên coi Hy Lạp là kẻ thù vì số lượng lớn địch quân tập trung tại đây. Nhưng cuối cùng, Đức quyết định hạn chế các hành động thù địch tránh cho Hy Lạp về phe Entente. Sau khi kết thúc chiến dịch Serbia, Đức nhận thấy đóng quân ở Balkan không có ý nghĩa nên điều quân số đáng kể sang mặt trận phía Tây. Tổng tham mưu trưởng Đức Erich von Falkenhayn cho rằng quân Bulgaria nên đóng vai trò chính khi đối đầu với quân Anh-Pháp đã đổ bộ vào Thessaloniki. Kết quả là vào giữa tháng 11 năm 1915, các bên ký kết thỏa thuận rằng quân Bulgaria sẽ chiến đấu chống lại các lực lượng viễn chinh Entente.[56]
Ngày 5 tháng 12 năm 1915, Tập đoàn quân Bulgaria số 2 mở cuộc tấn công ở Macedonia. Trước sức ép của quân Bulgaria, quân đồng minh bắt đầu rút lui về thung lũng sông Vardar. Ngày 8 tháng 12, quân Bulgaria đẩy lùi Sư đoàn Anh số 10 và thu được 10 khẩu pháo. Sườn phải phơi ra nên quân đồng minh buộc phải rút về tuyến phòng thủ mới. Bốn sư đoàn Bulgaria tiếp tục truy kích, quân Anh-Pháp, rút lui về một địa điểm kiên cố trong vùng Thessaloniki ở Hy Lạp. Khi rút lui, quân Đồng minh cũng sơ tán hầu hết các nguồn cung ứng cho quân Serbia khỏi khu vực Gevgelija. Quân đồng minh mất 6.000 người tử trận, bị thương hoặc bị bắt làm tù binh.[56]
Tập đoàn quân Bulgaria số 2 Bulgaria không tràn qua biên giới Serbia-Hy Lạp. Lực lượng Liên minh Trung tâm bố trí như sau:
Quân đồng minh củng cố các vị trí của mình, sườn phải dựa vào vịnh Orfano, tổng chiều dài của mặt trận là 120 km. Ngoài ra, quân đồng minh xây dựng và sửa chữa 200 km đường bộ và đường sắt.[56]
Lãnh thổ Serbia bị Áo-Hung và Bulgaria chiếm đóng. Trong vùng Áo chiếm đóng (miền bắc và miền trung Serbia), một chính phủ chung được thành lập với thủ đô Beograd. Ở phía đông của Morava, trên vùng Bulgaria chiếm đóng, Toàn quyền Pomoravlje được thành lập với thủ phủ Niš. Lãnh thổ Vardar Macedonia được chuyển thành Chính phủ chung Macedonia. Kosovo và Metohija bị chia ra - phần phía đông do Bulgaria chiếm đóng, con phần phía tây nằm dưới quyền Áo-Hung kiểm soát.
Đầu năm 1916, Vương quốc Montenegro rút khỏi chiến tranh: Vua Nikola I ký sắc lệnh giải tán quân đội Montenegro và rời khỏi đất nước đang bị quân đội Áo-Hung chiếm đóng. Dân chúng Serbia và Montenegro vẫn tiếp tục chiến đấu chống lại quân chiếm đóng.[57]
Mặt trận Thessaloniki mới được thành lập sau thất bại của Serbia. Bộ chỉ huy Entente đặt kế hoạch tiêu diệt càng nhiều quân Đức ở Balkan càng tốt và ngăn chặn đối phương điều quân sang Mặt trận phía Tây. Đức giữ vai trò quân sự quan trọng trong Liên minh Trung tâm lại không có kế hoạch tích cực nào tại mặt trận Thessaloniki mới do thiếu lực lượng, nguồn cung ứng gặp khó khăn tại Balkan,... nên chỉ đồn trú lại một lực lượng nhỏ quân Đức-Bulgaria.[58]
Tháng 5 năm 1916, Entente bổ sung thêm quân đến mặt trận Thessaloniki. 130.000 quân Serbia được tổ chức lại gồm sáu sư đoàn bộ binh và một sư đoàn kỵ binh dưới sự chỉ huy của Hoàng thân Nhiếp chính Aleksandar (Thống chế Putnik bị thôi chức) gia nhập lực lượng Đồng minh tại Balkan. Quân số Đồng minh ở Balkan lên tới 300.000.[57]
Từ khi Đức bắt đầu điều quân sang Pháp, quân đồng minh ở Thessaloniki có nhiệm vụ tấn công để thu hút chuyển hướng quân địch. Nhưng hành động của quân đồng minh không ảnh hưởng đến tình hình chung tại mặt trận. Các đơn vị Đức tiếp tục được điều động sang phía Tây, quân Bulgaria trở nên bị động.[57]
Bộ binh Bulgaria tấn công MonastirChiến sự bắt đầu sôi động hơn vào tháng 8. Quân Anh-Pháp cố gắng phá vỡ tuyến phòng thủ của Bulgaria tại hồ Doiran. Chịu tổn thất đáng kể, các cuộc tấn công ngưng lại hoàn toàn vào ngày 19 tháng 8.
Liên quan đến việc România tham chiến về phe Entente, quân Đồng minh lên kế hoạch phối hợp chung nhằm vô hiệu hóa Bulgaria, dự kiến tấn công vào ngày 20 tháng 8. Bulgaria đi trước một bước, mở cuộc tấn công lớn đầu tiên vào ngày 17 tháng 8 trên mặt trận Thessaloniki.[59]
Theo hướng Thracia, quân Bulgaria chiếm các thành phố Kavála, Serres và Drama, rồi cho hai cánh tiến vào Thracia của Hy Lạp và Macedonia nhằm tạo thế bao vây quân Entente. Ngày 23 tháng 8, Tập đoàn quân Bulgaria số 1 chiếm được các cao điểm tại Moglena và đẩy quân Serbia đến Florina. Từ đây có thể liên kết với quân Hy Lạp ở Thessaly và đe dọa tập hậu quân Entente tại Vardar và Moglena. Sarrail điều động 3 sư đoàn bộ binh Pháp được Serbia yểm trợ đã chặn đứng bước tiến của quân Bulgaria.
Quân Bulgaria tăng cường cả ở Vardar lẫn hướng Thracia, đánh chiếm một số vùng Hy Lạp, quân đồng minh phải di chuyển. Tập đoàn quân Bulgaria số 1 chiếm được Florina, bắt giữ 6.373 binh sĩ, 464 sĩ quan và 15 pháo của quân đội Hy Lạp. Chính phủ Hy Lạp chấp thuận để những người này được đưa đến Đức cho đến khi chiến tranh kết thúc. Đây là điều quan trọng hàng đầu vì đội quân này không ra chiến trường sau khi Hy Lạp tham chiến về phe Hiệp ước. Quân Bulgaria tiến 80-90 km đến bờ biển Aegea, đẩy tiền tuyến đi xa khoảng 100 km. Hành động của quân Bulgaria đã ngăn trở quân đồng minh tấn công.[60]
Ngày 1 tháng 9, lực lượng đồng minh gồm năm sư đoàn Anh, bốn Pháp, sáu Serbia, một Ý và một sư đoàn bộ binh Nga[lower-alpha 15] mở một cuộc tấn công theo hướng Florina, Monastir với mục đích hỗ trợ mặt trận România.
Ngày 12 tháng 9, các đơn vị Serbia-Pháp đánh lui Sư đoàn bộ binh Bulgaria số 8 và chiếm được Gornichevo. Ngày 23 tháng 9, quân Pháp chiếm lại Florina từ tay Bulgaria, thu được một số pháo. Ở vùng cao nguyên, trên núi Kajmakčalan nổ ra trận chiến giữa Lữ đoàn 1 của Sư đoàn bộ binh Bulgaria số 3 và Sư đoàn Drinska của Serbia. Quân Bulgaria với sự hỗ trợ của pháo binh gây thiệt hại nặng nề cho Serbia. Hai bên giao tranh dữ dội và thay nhau chiếm giữ ngọn núi, cuối cùng đến ngày 30 tháng 9, quân Serbia giành được thắng lợi với cái giá phải trả là 5.000 binh sĩ và sĩ quan thiệt mạng.
Ngày 3 tháng 10, quân đồng minh đẩy lùi quân Bulgaria trở lại phòng tuyến như hiện trạng ngày 17 tháng 8.[57]
Sau những thành công này, quân đồng minh tiếp tục tiến lên với mục đích đánh chiếm giữ Monastir. Từ tháng 10 đến tháng 11, quân đồng minh gồm Serbia, Nga và Pháp thực hiện một chiến dịch tấn công. Ngày 18 tháng 11, chỉ huy lực lượng Liên minh Trung tâm ở Balkan tướng Otto von Below lệnh cho quân Bulgaria rút khỏi Monastir. Ngày 19 tháng 11, quân Pháp và Nga tiến vào Monastir là đầu mối giao thông quan trọng ở Macedonia. Tiền tuyến mới được thiết lập đi qua phía bắc thành phố: Crvena Stena (Tường đỏ) - cao điểm 1248 - cao điểm 1050 - Makovo - Gradeshnitsa. Sau khi mất Monastir, Liên minh Trung tâm buộc phải tăng viện thêm một số sư đoàn Bulgaria và Đức cùng Quân đoàn bộ binh Thổ Nhĩ Kỳ số 20.
Sau chiến dịch Monastir, quân đồng minh dừng lại. Bulgaria bổ sung tám trung đoàn bộ binh đến. Các tiểu đoàn bộ binh Đức điều từ mặt trận România đến. Một quân đoàn bộ binh Thổ Nhĩ Kỳ đến sông Struma.
Ngày 11 tháng 12, do thiếu đạn dược và nguồn dự trữ, lực lượng Entente cuối cùng dừng tấn công. Đội hình của Sarrail trải dài trên một mặt trận lớn, cách cửa sông Struma 250$nbsp;km. Việc quân đồng minh tiến chậm không ảnh hưởng đến tình hình Mặt trận România.[62]
Tổng cộng, trong chiến sự từ tháng 8 năm 1916, Entente bị thiệt hại đáng kể: mất 47.000 quân tử trận, thương vong hoặc bị bắt. Ở phía bên kia, Bulgaria và Đức mất khoảng 61.000 quân tại Monastir.
Cuối năm 1916, quân đồng minh có 18 sư đoàn bộ binh trên mặt trận Thessaloniki (Pháp 5, Anh 5, Serbia 6, Nga 1 và Ý 1) đương đầu với 11 sư đoàn bộ binh của Liên minh Trung tâm (Bulgaria 8, Đức 2 và Thổ Nhĩ Kỳ 1).[63]
Quân Entente không đạt được mục tiêu chính trên mặt trận Thessaloniki mà để Bulgaria rút lui. Quân Bulgaria phòng ngự thành công dọc theo toàn bộ phòng tuyến và còn có thể tự tác chiến độc lập.[58] Không đủ nguồn dự trữ và hậu phương cung ứng là vấn đề chính của Entente tại Balkan năm 1916.
Khó khăn nhất đối với phe Hiệp ước lại là dịch sốt rét, 80.000 quân mắc phải. Quân Bulgaria phòng thủ chặt vùng núi, không để cho quân đồng minh thoát khỏi vùng sốt rét ở thung lũng sông Vardar. Quân đồng minh không thể xử lý để chuyển tất cả bệnh binh đi. Ngay cả khi đã áp dụng các biện pháp ngăn chặn, dịch vẫn lan truyền.[57]
Cũng trong năm 1916, Entente đã có một vài hành động chống lại Hy Lạp vì lo ngại quốc gia này sẽ tham chiến về phe Liên minh Trung tâm. Hy Lạp vẫn giữ thái độ trung lập. Entente tuyên bố phong tỏa đường biển Hy Lạp, yêu cầu giải tán quân đội thân Đức mạnh mẽ. Chính phủ Hy Lạp buộc phải chấp nhận mọi yêu cầu của Entente. Sau đó, phe đồng minh nắm quyền kiểm soát toàn bộ tình hình chính trị Hy Lạp.[57]
Thực đơn
Mặt trận Balkan (Thế chiến thứ nhất)Liên quan
Tài liệu tham khảo
WikiPedia: Mặt trận Balkan (Thế chiến thứ nhất)